การจัดหมวดหมู่ห้องสมุด

การจัดหมวดหมู่ห้องสมุด

คือ กระบวนการจัดเรียงหนังสือและสื่อต่าง ๆ ภายในห้องสมุดให้เป็นหมวดหมู่ที่ชัดเจน ตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดขึ้น เพื่ออำนวยความสะดวกในการค้นหาและเข้าถึงข้อมูลของผู้ใช้

ทำไมต้องจัดหมวดหมู่หนังสือ?

เพิ่มประสิทธิภาพในการค้นหา: ผู้ใช้สามารถค้นหาหนังสือที่ต้องการได้อย่างรวดเร็ว โดยไม่ต้องเสียเวลารื้อค้น จัดระเบียบห้องสมุด: ทำให้ห้องสมุดดูเป็นระเบียบเรียบร้อย น่าใช้งาน และง่ายต่อการดูแลรักษา ช่วยให้ผู้ใช้เข้าใจโครงสร้างของความรู้: การจัดหมวดหมู่จะช่วยให้ผู้ใช้เข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างหัวข้อต่าง ๆ ได้ดีขึ้น

ระบบการจัดหมวดหมู่ที่นิยมใช้

ระบบทศนิยมของดิวอี้ DC (Dewey Decimal Classification) : เป็นระบบที่ใช้ตัวเลขในการแบ่งหมวดหมู่ความรู้ ออกเป็น 10 หมวดใหญ่ และแบ่งย่อยลงไปอีก โดยใช้ตัวเลขทศนิยม นิยมใช้ในห้องสมุดโรงเรียนและห้องสมุดขนาดกลาง
ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน LC (Library of Congress Classification): เป็นระบบที่ใช้ตัวอักษรและตัวเลขผสมกันในการแบ่งหมวดหมู่ความรู้ ออกเป็น 21 หมวดใหญ่ นิยมใช้ในห้องสมุดมหาวิทยาลัยและห้องสมุดขนาดใหญ่
ระบบการจัดหมู่เฉพาะทาง: เป็นระบบที่พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในสาขาเฉพาะทาง เช่น การแพทย์ กฎหมาย เป็นต้น

ขั้นตอนการจัดหมวดหมู่

วิเคราะห์เนื้อหา: พิจารณาเนื้อหาหลักของหนังสือหรือสื่อนั้น ๆ
เลือกระบบการจัดหมวดหมู่: เลือกระบบที่เหมาะสมกับประเภทของห้องสมุดและวัตถุประสงค์ในการใช้งาน
กำหนดหมายเลขหมวดหมู่: กำหนดหมายเลขหมวดหมู่ที่ตรงกับเนื้อหาของหนังสือ
จัดเรียงหนังสือ: วางหนังสือตามหมายเลขหมวดหมู่ที่กำหนด

ประโยชน์ของการจัดหมวดหมู่ห้องสมุด

เพิ่มประสิทธิภาพในการให้บริการ: ผู้ใช้สามารถค้นหาข้อมูลที่ต้องการได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ
ส่งเสริมการเรียนรู้: การจัดหมวดหมู่ที่เป็นระบบจะช่วยให้ผู้ใช้สามารถเชื่อมโยงความรู้ต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อนุรักษ์ทรัพยากรห้องสมุด: การจัดเรียงหนังสืออย่างเป็นระเบียบจะช่วยยืดอายุการใช้งานของหนังสือและสื่อต่าง ๆ

ตัวอย่างการจัดหมวดหมู่หนังสือตามระบบทศนิยมของดิวอี้ DC

หมวด 000: ความรู้ทั่วไป
หมวด 100: ปรัชญา
หมวด 200: ศาสนา
หมวด 300: สังคมศาสตร์
หมวด 400: ภาษา
หมวด 500: วิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ หมวด
600: เทคโนโลยี หมวด
700: ศิลปะ หมวด
800: วรรณกรรม หมวด
900: ประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์

ตัวอย่าง ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน (LC)

 ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน หรือ LC เป็นระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือที่ใช้ตัวอักษรและตัวเลขผสมกัน โดยแบ่งหนังสือออกเป็น 21 หมวดใหญ่ เพื่อให้สามารถจัดเก็บหนังสือจำนวนมากได้อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ
ทำไมต้องใช้ระบบ LC? ความครอบคลุม: สามารถจัดหมวดหมู่หนังสือได้หลากหลายสาขาวิชา ตั้งแต่ศาสตร์พื้นฐานไปจนถึงศาสตร์เฉพาะทาง ความละเอียด: สามารถแบ่งหมวดหมู่ย่อยได้ละเอียด ทำให้ค้นหาหนังสือได้เจาะจงมากขึ้น
ความยืดหยุ่น: สามารถปรับเปลี่ยนและขยายระบบได้ตามความต้องการของห้องสมุด

หมวดใหญ่:
-A: General Works (งานทั่วไป)
-B: Philosophy, Psychology, Religion (ปรัชญา จิตวิทยา ศาสนา)
-C: Auxiliary Sciences of History (วิทยาศาสตร์ช่วยในการศึกษาประวัติศาสตร์)
-D: History and Geography (ประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์)
-E-F: American History (ประวัติศาสตร์อเมริกา)
-G: Geography and Anthropology (ภูมิศาสตร์และมานุษยวิทยา)
-H: Social Sciences (สังคมศาสตร์)
-J: Political Science (รัฐศาสตร์)
-K: Law (กฎหมาย)
-L: Education (การศึกษา)
-M: Music (ดนตรี)
-N: Fine Arts (ศิลปกรรม)
-P: Language and Literature (ภาษาและวรรณคดี)
-Q: Science (วิทยาศาสตร์)
-R: Medicine (การแพทย์)
-S: Agriculture (เกษตรกรรม)
-T: Technology (เทคโนโลยี)
-U: Military Science (วิทยาศาสตร์การทหาร)
-V: Naval Science (วิทยาศาสตร์ทางทหารเรือ)
-Z: Bibliography and Library Science (บรรณานุกรมและบรรณารักษศาสตร์)
ตัวอย่างการแบ่งหมวดหมู่ย่อย:
-Q: Science
-QA: Mathematics
-QB: Astronomy
-QC: Physics
-QD: Chemistry ...

หมายเหตุ: ตัวอักษรและตัวเลขที่ตามหลังตัวอักษรหลักจะบ่งบอกถึงหมวดหมู่ย่อยที่ละเอียดมากขึ้น ข้อดีของระบบ LC เมื่อเทียบกับระบบทศนิยมของดิวอี้ ความเฉพาะเจาะจง: ระบบ LC มักจะใช้กับห้องสมุดขนาดใหญ่ที่ต้องการความละเอียดในการจัดหมวดหมู่มากกว่าระบบทศนิยมของดิวอี้ ความยืดหยุ่นในการขยาย: ระบบ LC สามารถปรับเปลี่ยนและขยายได้ง่ายกว่า เนื่องจากมีโครงสร้างที่ซับซ้อนและมีช่องว่างสำหรับการเพิ่มหมวดหมู่ใหม่ เมื่อใดควรใช้ระบบ LC? ห้องสมุดมหาวิทยาลัย ห้องสมุดวิจัย ห้องสมุดแห่งชาติ ห้องสมุดที่มีคอลเลกชันหนังสือเฉพาะทางขนาดใหญ่ สรุป ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกันเป็นระบบการจัดหมวดหมู่ที่ซับซ้อนและมีประสิทธิภาพ เหมาะสำหรับห้องสมุดขนาดใหญ่ที่ต้องการจัดเก็บและค้นหาหนังสือจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้ระบบใดขึ้นอยู่กับขนาดของห้องสมุด ประเภทของคอลเลกชัน และวัตถุประสงค์ในการใช้งาน

ระบบการจัดหมวดหมู่ทางการแพทย์ NLM

ระบบการจัดหมวดหมู่ทางการแพทย์แห่งชาติอเมริกัน (National Library of Medicine Classification หรือ NLM) เป็นระบบการจัดหมวดหมู่ที่ออกแบบมาโดยเฉพาะสำหรับเอกสารทางการแพทย์และสาขาที่เกี่ยวข้อง โดยใช้ตัวอักษร W เป็นสัญลักษณ์หลักสำหรับหมวดแพทยศาสตร์และสาขาที่เกี่ยวข้อง (Medicine and Related Subjects) ระบบการจัดหมวดหมู่ทางการแพทย์ NLM: หมวด W และหมวดย่อย ระบบการจัดหมวดหมู่ทางการแพทย์แห่งชาติอเมริกัน (National Library of Medicine Classification หรือ NLM) เป็นระบบการจัดหมวดหมู่ที่ออกแบบมาโดยเฉพาะสำหรับเอกสารทางการแพทย์และสาขาที่เกี่ยวข้อง โดยใช้ตัวอักษร W เป็นสัญลักษณ์หลักสำหรับหมวดแพทยศาสตร์และสาขาที่เกี่ยวข้อง (Medicine and Related Subjects) หมวด W: แพทยศาสตร์และสาขาที่เกี่ยวข้อง
หมวด W แบ่งออกเป็น 28 หมวดย่อย โดยใช้ตัวอักษรภาษาอังกฤษต่อจาก W เพื่อระบุหมวดย่อยที่เฉพาะเจาะจงยิ่งขึ้น ซึ่งครอบคลุมสาขาทางการแพทย์ที่หลากหลาย เช่น
-WA: การแพทย์ทั่วไป (General Medicine)
-WB: การแพทย์ป้องกัน (Preventive Medicine)
-WC: การแพทย์ทางสังคม (Social Medicine)
-WD: การแพทย์ทางทหาร (Military Medicine)
-WE: การแพทย์ทางอากาศ (Aviation Medicine)
-WF: การแพทย์ทางทะเล (Naval Medicine)
-WG: การแพทย์กีฬา (Sports Medicine)
-WH: การแพทย์อาชีวอนามัย (Occupational Medicine)
-WI: การแพทย์นิติเวช (Forensic Medicine)
-WJ: การแพทย์ทางจิตเวช (Psychiatry)
-WK: การแพทย์ทางประสาทวิทยา (Neurology)
-WL: การแพทย์ทางตา (Ophthalmology)
-WM: การแพทย์ทางหู คอ จมูก (Otorhinolaryngology)
-WN: การแพทย์ทางผิวหนัง (Dermatology)
-WO: การแพทย์ภายใน (Internal Medicine)
-WP: การผ่าตัด (Surgery)
-WQ: อายุรกรรม (Gynecology)
-WR: กุมารเวชศาสตร์ (Pediatrics)
-WS: ออร์โธปิดิกส์ (Orthopedics)
-WT: อุรเวชวิทยา (Thoracic Medicine)
-WU: เวชศาสตร์ผู้สูงอายุ (Geriatrics)
-WV: ทันตกรรม (Dentistry)
-WW: การแพทย์ทางรังสี (Radiology)
-WX: การแพทย์นิวเคลียร์ (Nuclear Medicine)
-WY: การแพทย์ฟื้นฟู (Rehabilitation Medicine)
-WZ: สาขาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการแพทย์ (Other Related Subjects)